Osoby dotknięte anhedonią często opisują, że nie są sobą. Zapytane o to, po czym poznałyby zmianę mówią, że najchętniej wróciłyby do siebie sprzed lat. Aktywności, które kiedyś sprawiały im radość i satysfakcję, teraz wydają się pozbawione sensu. Mija dzień za dniem, a człowiek czuje się, jakby przesypiał swoje życie, był „za szybą”, poza emocjami. Ulubione hobby, spotkania z przyjaciółmi czy nawet spożywanie ulubionych potraw przestają cieszyć i stają się jedynie rutynowymi czynnościami. To jakby uczucie przyjemności zostało odłączone od normalnych bodźców, co prowadzi do apatii i obojętności wobec otaczającego świata. Jeśli cierpisz na anhedonię doświadczać możesz również poczucia zobojętnienia, czy „znieczulenia emocjonalnego”, a nawet trudności w odczuwaniu empatii. Możesz mieć wrażenie, że emocje są sztuczne, nieswoje. Nawet, gdy dzieją się rzeczy ważne i dobre, ty po prostu nie czujesz nic, poza wyrzutami sumienia i poczuciem winy, które tylko pogłębiają twój stan.
Anhedonia to stan, w którym radość traci swój blask, a życie staje się pozbawione kolorów i smaku. To termin używany w psychologii i psychiatrii- z łaciny „an-” (bez) i „hedone” (przyjemność)- co oddaje istotę zaburzenia, charakteryzującego się trudnościami w odczuwaniu przyjemności z typowo satysfakcjonujących doświadczeń.
Warto wiedzieć, że anhedonia jest często skorelowana z różnymi zaburzeniami psychicznymi, z których najbardziej znane to depresja i schizofrenia. Jednakże może również być wynikiem uzależnienia, stresu, chronicznego zmęczenia, traumy lub chorób fizycznych. Niekiedy pojawia się lub pogłębia, na skutek podjętego leczenia niektórymi lekami antydepresyjnymi. Należy wtedy pamiętać, by zgłosić to swojemy lekarzowi, który będzie mógł rozważyć zmianę leków na takie, które działają również na ten objaw. Pamiętaj, by nie przerywać terapii ani leczenia na własną rękę. Dziś specjaliści naprawdę dużo wiedzą o anhedonii i jest to stan, który właściwie leczony powinien przeminąć, a ty odzyskasz siebie: swoje emocje, radość z życia i przeżywania dobrych chwil. Psychiatrzy mają do dyspozycji coraz więcej możliwości w repertuarze leków, a terapeuci szkolą się z nowszych metod i narzędzi, z których ty możesz korzystać później przez całe życie.
Wiesz już, czym jest anhedonia. Jak zatem sobie z nią poradzić?
Radzenie sobie z anhedonią może być wyzwaniem, ale istnieją różne strategie i podejścia, które mogą pomóc w zarządzaniu tym stanem. Poniżej kilka skutecznych sposobów:
- Psychoterapia: Po pierwsze aktywizacja behawioralna. Ogromną pułapką jest czekanie na to, aż coś się samo zmieni: „wyjdę na spacer dopiero, gdy poczuję się lepiej”. No nie. Szansa na pojawienie się dobrych odczuć pojawia się wraz z podjętym działaniem. Kiedy wyjdę na spacer, mam szansę na doświadczenie czegoś innego, ciekawego, pozytywnego. Po drugie dobra psychoedukacja, czyli zidentyfikowanie pewnych mechanizmów podtrzymujących zaburzenie. Dokładne zrozumienie, co przyczyniło się do wystąpienia anhedonii: przewlekły stres, nieumiejętne regulowanie/radzenie sobie z emocjami, kryzys na osi życia, wcześniejsze doświadczenia, w tym traumy czy zaniedbania z dzieciństwa, ale też bieżąca relacja z samym sobą, z bliskimi. Należy wyjaśnić zależność pomiędzy myślami, emocjami i działaniem, przeanalizować pułapki w postaci zniekształceń poznawczych. Warto zrozumieć schematy, w których działamy, przyjrzeć się strategiom, które nam nie służą i nauczyć się jak je jej nowymi, bardziej adaptacyjnymi zrachowaniami. Duże znaczenie będzie miało też zrozumienie własnych potrzeb i kształtowanie życia w zgodzie z nimi. Ważnym elementem będzie też praca z wartościami: należy zrozumieć, a niekiedy odszukać co czyni nasze życie wartym przeżycia? Czy żyję w zgodzie z wartościami? Jak mogę się zbliżyć do tego, co ma dla mnie głębokie znaczenie? Psychoterapia pomaga również w znalezieniu równowagi między tym, co dla nas ważne. Istotną kwestią jest również praca nad bieżącym rozwiązywaniem problemów, ponieważ prokrastynacja może bardzo korelować z anhedonią.
- Farmakoterapia: W niektórych przypadkach leki przeciwdepresyjne lub inne leki psychiatryczne mogą być skuteczną formą leczenia anhedonii, zwłaszcza jeśli jest ona związana z depresją lub innymi zaburzeniami psychicznymi. Ważne jest jednak, aby stosować je zgodnie z zaleceniami lekarza i regularnie monitorować ich skuteczność i ewentualne skutki uboczne.
- Regularna aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna może pomóc w poprawie nastroju i ogólnego samopoczucia poprzez wydzielanie endorfin – substancji chemicznych w mózgu odpowiedzialnych za uczucie przyjemności i euforii. Nawet krótkie spacery lub proste ćwiczenia mogą przynieść korzyści.
- Utrzymywanie zdrowego stylu życia: Zdrowe nawyki życiowe, takie jak zdrowa i zrównoważona dieta, odpowiednia ilość snu, unikanie substancji psychoaktywnych (takich jak alkohol i narkotyki) oraz regularne praktykowanie technik relaksacyjnych, mogą wspomóc proces leczenia anhedonii.
- Rozwój zainteresowań i aktywności: Choć początkowo może być trudno czerpać przyjemność z czynności, warto eksperymentować z różnymi aktywnościami i zainteresowaniami. Może to pomóc w odkryciu nowych źródeł satysfakcji i przyjemności oraz w stopniowym przywracaniu zainteresowań, które mogły zostać zaniedbane z powodu anhedonii.
- Wsparcie społeczne: Wsparcie ze strony bliskich osób, przyjaciół czy grupy wsparcia może być kluczowe w radzeniu sobie z anhedonią. Dzielenie się swoimi uczuciami i doświadczeniami z innymi może przynieść ulgę i pomóc w poczuciu się zrozumianym i wsparciu.
Pamiętaj, że każda osoba może inaczej reagować na różne strategie radzenia sobie z anhedonią, dlatego ważne jest eksperymentowanie i znajdowanie takich rozwiązań, które najlepiej pasują do indywidualnych potrzeb i preferencji. Jednakże, jeśli anhedonia poważnie wpływa na twoje codzienne funkcjonowanie, zawsze warto skonsultować się z profesjonalistą: psychoterapeutą, psychologiem lub psychiatrą, którzy mogą zaproponować odpowiednie interwencje terapeutyczne.
